Commissaris van de Koning trad terug na beschuldigingen van grensoverschrijdend gedrag

Hebben we John Berends correct behandeld?

John Berends verloor zijn functie als CdK nadat anonieme bronnen naar De Gelderlander stapten. Hoe ga je daar mee om als medium?

John Berends (m) met verslaggever Gep Leeflang (l)

ij voelde zich ‘omgekeerd aan de waslijn gehangen’ en, dan ‘valt er altijd wel iets uit de zak’. Dit vertelde Commissaris van de Koning John Berends dit jaar in een groot interview met De Gelderlander.

In 2023 schreef de krant twee verhalen over grensoverschrijdend gedrag. Een verhaal over Commissaris van de Koning John Berends en een over rector magnificus Han van Krieken van de Radboud Universiteit (zie kader). Beide verhalen deden veel stof opwaaien en zowel Berends als Van Krieken stapten op.

Berends legde zijn taken neer nadat ambtenaren naar de krant waren gestapt om te klagen over grensoverschrijdend gedrag. Hoewel een onderzoekscommissie maanden later constateerde dat er geen bewijs is voor grensoverschrijdend gedrag, wel voor ongewenst gedrag, moest Berends het veld ruimen.

Een bestuurder die een niet functionerende ambtenaar aanspreekt op het functioneren? Mag dat niet meer?

De bestuurder vindt dit, tot op de dag van vandaag, onrechtvaardig. Voor de stevigste beschuldigingen vond de onderzoekscommissie geen bewijs en wat is dan precies ongewenst gedrag? Een bestuurder die een niet functionerende ambtenaar aanspreekt op het functioneren? Mag dat niet meer?

Wat Berends vooral ook steekt is dat de ambtenaren hun verhaal anoniem deden in de media. In zijn ogen worden bestuurders zo aangeschoten wild. Uiteraard hebben we intern ook gesproken over de vraag of we het in dit geval goed hebben gedaan. Was het rechtvaardig om een artikel te schrijven op basis van anonieme bronnen? Hebben wij dit wel goed gedaan?

Anonieme bronnen

Eerst maar eens de vraag; waarom maken we gebruik van anonieme bronnen? Uiteraard heeft het de voorkeur om mensen on the record te spreken. Het is voor het publiek belangrijk om te weten waar informatie vandaan komt. Maar in dit geval lopen mensen die met de media praten ook een risico. De bestuurder waar zij over vertellen is uiteindelijk wel de baas.

Vaak zijn deze mensen voor hun carrière afhankelijk van dezelfde persoon. Ook willen mensen helemaal niet bekendstaan als verklikker. Als klokkenluider. Voor ons als nieuwsmedium is het dus onvermijdelijk om in sommige gevallen met anonieme bronnen te werken. Maar dat betekent wel dat we heel nauwgezet moeten werken. In dit geval wilden we dus ook echt zeker zijn van onze zaak. Omdat we heel veel bronnen hadden met hetzelfde verhaal, denken wij dat onze verslaggeving accuraat was.

Omdat we heel veel bronnen hadden met hetzelfde verhaal, denken wij dat onze verslaggeving accuraat was

Een tweede punt is de vraag of we voldoende ruimte hebben gegeven voor wederhoor. Daar moet je in dit soort gevallen ruimhartig mee zijn. Ook daar denken we dat we voldoende ruimte en tijd hebben gegeven, al zijn we ook blij en dankbaar dat Berends ons uiteindelijk ook nog zelf een groot interview gaf om zijn kant van het verhaal te doen.

Er zijn ook factoren waar we mogelijk vooraf nog beter naar hadden moeten kijken. Bijvoorbeeld de vraag wat het belang was van de melders om nu hun verhaal te doen. Wat was de motivatie om juist nu naar voren te treden? Op deze vraag zijn we niet heel diep ingegaan. Mogelijk had een antwoord op deze vraag tot een nog evenwichtiger beeld geleid.

Al met al staan we nog steeds achter de publicatie van 2023. Wel vinden we dat we er iets van kunnen leren. Momenteel werken we aan een intern protocol hoe om te gaan met dit soort verhalen. Daarbij is het cruciaal dat we nog voor publicatie onderling heel kritisch naar het hele proces kijken.

Joris Gerritsen

Hoofdredacteur De Gelderlander

Uitspraak Raad voor de Journalistiek over berichtgeving Han van Krieken

In december oordeelde de Raad voor de Journalistiek over twee berichten van De Gelderlander over Han van Krieken. In september 2023 onthulde de krant dat van Krieken vijf jaar eerder intern op de vingers was getikt. Hij maakte destijds twee opmerkingen tegen een medewerker van de universiteit die door haar als seksueel grensoverschrijdend werden ervaren. Zij diende daarop een klacht in bij de universiteit. Een onafhankelijke commissie concludeerde dat de opmerkingen als mogelijk grensoverschrijdend ervaren konden zijn en stelde de vrouw daarom in het gelijk. Van Krieken bood hierop excuses aan en kreeg een niet-publieke waarschuwing.

Ook in de maanden na de eerste publicatie van De Gelderlander kwam deze zaak een aantal keren terug in de berichtgeving van de krant. Van Krieken diende dit jaar een klacht in over twee berichten, geschreven in de eerste maanden van 2024. Hij vond de verwijzingen in de twee publicaties onjuist en daardoor tendentieus.

De Raad voor de Journalistiek gaf Van Krieken hierin gelijk en concludeert dat de wijze waarop de krant in beide publicaties over de kwestie, die heeft geleid tot het opstappen van Van Krieken, heeft bericht een dermate vertekend beeld geeft dat er sprake is van onjuiste en tendentieuze berichtgeving.

De uitspraak van de RvdJ leidde op een deel van de redactie tot onvrede en onbegrip. De klacht van Krieken ging over twee vervolgartikelen, maar de uitspraak lijkt ook ruimte te bieden om het oorspronkelijke artikel te bekritiseren. De redactie is van mening dat ze zich daar niet tegen heeft kunnen verweren en dat dat artikel nog altijd de toets der kritiek kan doorstaan. Anderzijds is ze zich ook bewust van de reikwijdte van vervolgartikelen waarin niet altijd alle ruimte wordt geboden om alle nuances nogmaals in volle omvang te vermelden, zoals wel in een achterliggend, oorspronkelijk artikel. En zo ook van de gevoeligheid die dit en andere onderwerpen met zich meedragen.

Beluister
de podcast

De 6 van
De Gelderlander

De journalistiek verandert snel. Waar vroeger nieuwsberichten rond de vijf w’s (wie, wat, waar, wanneer, waarom) en de h (hoe) draaiden, bieden we nu een divers palet aan vertelvormen. Op onze website en app verschijnen continu nieuwe verhalen, maar lezers geven aan behoefte te hebben aan een overzicht.

Daarom introduceerden we ‘De 6 van De Gelderlander’: het zesde artikel op onze site biedt een samenvatting van het belangrijkste regionale, landelijke en internationale nieuws in zes onderwerpen. Liever luisteren? Er is ook een podcastversie.

trots

De Oorlog in mijn hoofd

„Dank je wel! Ik heb het verhaal van mijn vader net gelezen. Ik ben heel blij dat zijn verhaal op deze manier vereeuwigd is.” Dit mailde Bianca Beckers dit najaar naar de redactie van De Gelderlander. Haar vader, de 89-jarige Harrie Beckers, stond op de cover van een bijzondere bijlage: ‘De oorlog in mijn hoofd’. Tachtig jaar na de operatie ‘Market Garden’ interviewde De Gelderlander tachtig mensen over de vraag wat die Tweede Wereldoorlog nog voor rol speelt in hun leven.

Onder deze tachtig mensen zaten bekende Gelderlanders als Jan Terlouw, Maarten van Rossum en Hans Dorrestein, maar vooral ook ‘gewone mensen’ met een bijzonder verhaal.

Het leverde prachtige verhalen op die samen met indringende portretfoto’s van fotograaf Raphael Drent een indrukwekkende bijlage opleverde. En dat niet alleen, de redactie bundelde de verhalen ook in een heel mooi boek. Een project om trots op te zijn.