De podcast Het Geheim van Mallorca draait om de door mishandeling overleden Carlo Heuvelman. Joris Peters onderzoekt zijn dood en maakte de podcast samen met David Achter de Molen (Het Podcast Kantoor) en eindredacteur Frank Brinkhuis.

“Als ik terugdenk aan het maakproces van Het Geheim van Mallorca, vergeet ik nooit het moment dat we er bijna mee moesten stoppen”, vertelt Peters. “De sprekers die we wilden haakten af, of wilden niet meewerken. We besloten in een ultieme poging nog één keer naar Mallorca af te reizen. Barman Arie raakte toen dusdanig onder de indruk van onze toewijding dat hij toch overstag ging. Toen hij vertrok, keek ik hem na in de gang van het hotel, bang dat hij om zou draaien en alsnog zijn medewerking zou intrekken.”

“Dat deed hij niet en dus hadden we genoeg materiaal voor onze eerste twee afleveringen. Daarmee stond vast dat de podcast er echt zou komen en dat was al een overwinning op zich. Dat die ook zo goed beluisterd zou worden en uiteindelijk zelfs bij de Dutch Podcast Awards de prijs voor beste journalistieke podcast zou winnen, had niemand verwacht. Een mooie beloning, maar bovenal een mooi avontuur.”

“Hoe komt het dat zo’n man zo’n impact kon hebben op een hele community?” Het zijn woorden van Eline Hintzen, de achterkleindochter van Frits Philips. Samen met journalist Sander Schimmelpenninck was ze het gezicht van de documentaire De Philips Dynastie, waarin de nalatenschap van ‘meneer Frits’ in beeld werd gebracht.

“Eline en Sander, dat was een combinatie die goed werkte en er op beeld goed uitzag. Dat was mooi meegenomen”, zegt Saskia Troccoli. Zij was als commissioning editor één van de mensen die achter de schermen aan de zevendelige videoreeks meewerkten.

De Philips Dynastie werd haar min of meer in de schoot geworpen. “Daan Willekens van productiemaatschappij D2D Media kwam ineens met dit verhaal. Het was de eerste keer dat ik een script kreeg aangeboden waarin de juiste ingrediënten zaten: een tijdloos en sterk journalistiek verhaal van regionale oorsprong, maar met een landelijk karakter.” Daarmee was het bij uitstek geschikt voor AD en de regionale titels van DPG Media. Het was de best bekeken serie op Play, het videoplatform van AD en de regionale titels. “We zitten in totaal ruim over de 1 miljoen views.”

“Het is een familieverhaal”, vertelt Saskia Troccoli. “En ook een persoonlijk verhaal, verteld door de familieleden. Heel veel mensen kennen wel iemand die bij Philips heeft gewerkt. Philips is toch Nederlandse trots, met een regionaal karakter.”

Troccoli broedt alweer op nieuwe ideeën. “Binnen de merken van DPG Media zijn echt goede verhalen te vinden”, weet ze. “Er liggen pareltjes verborgen, zeker ook in de regio. Kansen waar andere streamingdiensten jaloers op zijn. Daardoor zie ik mogelijkheden voor veel meer van dit soort docuseries in de toekomst.”

Zich ergeren aan een autokeuring is in Vlaanderen bijna verheven tot een nationale sport. “Uren aanschuiven om daarna te horen dat je koplamp niet goed afgesteld is. En dat je nog eens mag terugkomen. Héérlijk!”, zegt Jonas Muylaert, Hoofd Onderzoekscel bij News City. “Dat de keuringsbedrijven geen overheidsdiensten zijn, maar - inderdaad - privébedrijven, gelooft geen mens. Van privébedrijven verwachten we namelijk een basis aan klantgerichtheid, innovatie en flexibiliteit. Het gekke is dat deze bedrijven zich juist in de markt zetten als saaie, stoffige overheidsdiensten. Het lijkt een bewuste strategie. Maar waarom?”

Precies dat was de basis voor zijn journalistieke onderzoek. “Voor één keer wilde ik de keuringsbedrijven keuren, in plaats van omgekeerd. Wie zijn deze bedrijven die jaarlijks miljoenen wagens mogen keuren in naam van onze overheid en daar ook nog eens royaal voor betaald worden? Het bleek een lange en moeilijke zoektocht, want in dit land wist niemand echt hoe een en ander geregeld was. Mijn vraag om meer duidelijkheid over cijfers, wetgeving en controlemechanismen werd meestal beantwoord met een diepe zucht: ‘Dat we het zelf niet goed weten, meneer’.”

“Na drie maanden, talloze Excelsheets en nog veel meer diepe zuchten, kon ik aantonen dat de keuringsbedrijven al decennialang een ‘Win for Life’ krijgen van de overheid. Ze mogen ongestoord hun gang gaan, schrijven de wet vrijwel zelf en worden nauwelijks gecontroleerd. Al jaren rekenen ze te veel door aan de overheid en betalen ze te weinig. Dat wisten zelfs de minister en haar overheidsdiensten niet. Het onderzoek zorgde voor een ruk in het beleid naar meer liberalisering en - hopelijk - meer klantvriendelijkheid.”

Is succesvol zijn nog wel een kwestie van hard werken, of gaat het over waar je wieg staat? Hoe diep is de kloof tussen de haves en de havenots in Vlaanderen? Wat als je met een achterstand aan de race moet beginnen? En hoe kunnen we de kloof dichten? Cathy Galle en Dimitri Thijskens, journalisten van De Morgen, zochten het uit.

Cathy Galle weet nog dat de zesdejaars van de Oostendse school oprecht boos waren, toen ze voor de reeks De Kloof aan een sociaal experiment werden onderworpen. “Op het eerste gezicht lieten we hen een onschuldig loopwedstrijdje houden”, vertelt ze. “Alleen kregen ze voor het startschot enkele stellingen voorgeschoteld. Zijn je ouders in ons land geboren? Hebben ze een hogere opleiding genoten? Komen jullie rond? Wie ‘ja’ kon antwoorden, mocht een paar stappen vooruitzetten. En dat scheelt bij een loopwedstrijd. De verontwaardiging was achteraf erg groot, wat ons ook oprecht emotioneel raakte. En toch was het precies wat we wilden bereiken.”

Want het spelletje, zo weet Galle, is de perfecte metafoor voor hoe het er in de echte wereld aan toegaat. “Daar begint ook niet ieder kind vanuit dezelfde startpositie. En toch bepaalt juist die startpositie in belangrijke mate hoe de rest van hun leven en de sociale kloof in onze maatschappij eruit zullen zien. Dat hebben we met ons dossier boordevol data, getuigenissen en achtergrond willen aantonen. Dankzij Jan Straetmans en Bart Hebben, die gespecialiseerd zijn in infographics, werd alles ook in een game en enkele mooie online tools gegoten. De lezer kon daardoor zelf achterhalen hoe groot de kloof in zijn of haar gemeente is.”

“Op zaterdagochtend 7 oktober 2023 dansen duizenden feestgangers hun zorgen van zich af op het Supernova-festival in de Israëlische Negev-woestijn. Op vijf kilometer van de grens met Gaza komt de zon net op als er paniek uitbreekt. Vanuit het niets worden de feestgangers aangevallen door terroristen uit Gaza, die met pick-ups arriveren en hun kalasjnikovs leegschieten op de menigte.

Op onze redactie zijn we het er snel over eens: deze gebeurtenis staat symbool voor het grotere verhaal. Het laat zien hoe het onkwetsbaar geachte Israël wordt overrompeld door Hamas-strijders. Hoe nietsontziend de terroristen te werk gaan. En hoe een land binnen een paar uur in chaos wordt gestort. Met het Open Source Intelligence (OSINT-)team van de Volkskrant - Erik Verwiel, Pieter Sabel, Titus Knegtel, Willem Feenstra en Xander van Uffelen - besluiten we zo snel mogelijk een reconstructie te maken.

We verzamelen talloze filmpjes, die in de uren en dagen na de aanslag verschijnen op sociale media. We scannen internationale media op ooggetuigenverslagen. Zelf spreken we ook twee feestgangers, die vertellen over hun vlucht door de woestijn. We bestuderen landkaarten, satellietbeelden en flyers van het festival. We benaderen dj’s die draaiden tijdens de schietpartij.

Het zijn allemaal puzzelstukjes die, als je ze naast elkaar legt, het verhaal vertellen van een nieuwsgebeurtenis die zo onwaarschijnlijk is, dat je de beelden moet zien om het te kunnen geloven.’’

Voor de verhalende podcast De gestolen kinderen dook Petra Vissers bijna twee jaar lang in de bizarre wereld van buitenlandse adopties. “Dit onderzoek is dankzij Mirjam Hunze gestart, die in 1972 uit Chili werd geadopteerd”, vertelt Vissers. “Mirjam groeide op in Lunteren en ging als puber op zoek naar haar biologische familie. Na een zoektocht van twintig jaar vond ze die eindelijk, dankzij een Nederlandse non die in Chili een kindertehuis runde. Maar wat in eerste instantie een familiereünie leek, eindigde in een drama.”

Met dat drama begint de podcast. “Maar het onderzoek bracht zo veel meer naar boven dan alleen Mirjams verhaal. Ik heb heel vaak gedacht: dit kan toch niet écht waar zijn?! Bijna iedereen die ik interviewde, had wel een bijzonder verhaal of een aparte persoonlijkheid. Er is ook veel meer gelogen en verdraaid dan ik van tevoren had kunnen bedenken.”

Haar reis naar Chili, begin 2023, vond ze het bijzonderst. “Ik denk nog vaak terug aan de opmerkelijke ontmoetingen die Daan Hofstee – met wie ik de podcast maakte – en ik daar hadden. Bijvoorbeeld met de geadopteerde Miguel, die na de hereniging met zijn biologische familie naar Chili is verhuisd en daar al een jaar bij zijn zus woonde, terwijl hij amper Spaans spreekt. Ik vond het heel mooi om te zien hoe hij de verre van ideale omstandigheden accepteerde, omdat zó graag bij zijn moeder en zus wilde zijn.”